Βαρηκοΐα – Κώφωση

Πως επηρεάζει η βαρηκοΐα – κώφωση την ανάπτυξη του λόγου;

Κάθε ήχος έχει τη δικιά του συχνότητα και ένταση, τα λεγόμενα ντεσιμπέλ. Ένα παιδί μπορεί να ακούει καλά ήχους με χαμηλή συχνότητα όπως το /μ/, όμως να μην μπορεί να ακούσει ήχους με υψηλή συχνότητα όπως είναι το /σ/. Από την ηλικία των 0-6 μηνών, όλα τα μωρά, κωφά ή μη, αναπτύσσουν τις ίδιες ικανότητες, όπως είναι το κλάμα, το γέλιο και παράγουν τα ίδια φωνήματα. Μια λειτουργία του οργάνου της ακοής είναι και η ισορροπία. Ένα παιδί σε ηλικία 6-12μηνών αρχίζει να ανακαλύπτει το χώρο και το περιβάλλον γύρω του, να συνδέει αντικείμενα και πρόσωπα με ήχους και να πειραματίζεται με νέους φθόγγους. Όμως ένα παιδί με βαρηκοΐα λόγω της ακουστικής απώλειας δεν αντιλαμβάνεται το χώρο και το χρόνο με αποτέλεσμα να διαταράσσεται ο προσανατολισμός του, ακόμα παρατηρούμε πως το βάβισμα του είναι αλλοιωμένο και δεν χρησιμοποιεί αρκετούς ήχους καθώς και η ικανότητα του παιδιού να συνδέσει αντικείμενα με ήχους γίνεται με πολύ αργό ρυθμό. Όταν ένα μωρό χάνει την ακοή του μετά την ηλικία των τριών ετών, έχει καταφέρει να αποκτήσει και να παράγει αρκετούς ήχους. Με τη βοήθεια του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος οι ήχοι αυτοί πρέπει να διατηρηθούν και να μετατραπούν σε λέξεις. Συνήθως η λεκτική επικοινωνία συνδέεται με οπτικοκινητικά στοιχεία, νοήματα και εκφράσεις, για να μπορεί το παιδί να κατανοεί τον κόσμο γύρω του και να επικοινωνεί. Παιδιά που έχουν χάσει την ακοή τους μετά την ηλικία των πέντε ετών, έχουν αναπτύξει αρκετά την ομιλία τους και ο λόγος τους είναι πιο δομημένος, σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να διασφαλίσουμε όσα έχουν κατακτήσει και να τα βοηθήσουμε μέσω της χειλιοανάγνωσης και την οπτικοποίηση των πληροφοριών, ώστε να μην δημιουργηθούν κενά στην ανάπτυξη του και να μην παλινδρομήσει η ομιλία του.

Ποια είναι τα συμπτώματα της βαρηκοΐας –κώφωσης;

Όλα τα παιδία με ακουστικές απώλειες έχουν μια βραδύτερη πρόοδο και καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη, η φωνή είναι συνήθως μονότονη και άχρωμη, έχουν φτωχή  σκέψη και γνώση και δυσκολεύονται στο να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους. Τέλος, παρατηρούμε συχνά αρθρωτικά λάθη σε ήχους που δεν έχουν εμφανή τρόπο άρθρωσης όπως είναι το /κ/, /γ/, /χ/ κ.α, παραλείψεις στο τελικό /σ/ και δυσκολίες στη διάκριση ήχων που μοιάζουν μεταξύ τους όπως /θ-δ/.

Πως αντιμετωπίζεται η βαρηκοΐα – κώφωση στα παιδιά;

Η διάγνωση καθώς και η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί μια ομάδα ειδικών όπως είναι ο ΩΡΛ, ο λογοθεραπευτής, ο παιδίατρος – αναπτυξιολόγος και ο κλινικός ψυχολόγος. Για την αποκατάσταση του προβλήματος είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση με την οποία οι στόχοι θα διαμορφωθούν ανάλογα με το βαθμό και το είδος της βαρηκοΐας. Μπορεί το παιδί να χρειαστεί ιατρική παρέμβαση ώστε να τοποθετηθεί ακουστικό βαρηκοΐας ή να τοποθετηθεί κάποιο κοχλιακό εμφύτευμα. Αργότερα, απαραίτητη είναι η λογοθεραπευτική παρέμβαση όπου έχει στόχο να βελτιώσει την ακουστική εκπαίδευση, την κατανόηση, καθώς και την παραγωγή του λόγου.

Νομίζω ότι το παιδί μου δεν ακούει…

Να είστε ήσυχοι !!!! Όλες οι μορφές παιδικής βαρηκοΐας αντιμετωπίζονται σήμερα από την ιατρική και την τεχνολογία με απόλυτη επιτυχία. Επισκεφτείτε πρώτα έναν παιδίατρο και στη συνέχεια έναν ιατρό ΩΡΛ ο οποίος μπορεί να σας καθοδηγήσει. Πολλοί ιατροί ΩΡΛ έχουν ιδιαίτερη εμπειρία στην παιδική ακοή. Σημειώστε ότι υπάρχουν επίσης και παιδο-ωτορυνολαρυγγολόγοι. Η επίσκεψη ενός παιδιού σε ΩΡΛ είναι ιδιαίτερα διασκεδαστική λόγω της φύσης των εξετάσεων. Συνεπώς τα παιδιά συνεργάζονται με μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ’ ότι με οποιονδήποτε άλλον ιατρό. Συμμορφώνεστε πάντα με τις υποδείξεις των γιατρών για την στάση σας κατά την διάρκεια της εξέτασης. Η συνεργασία των γονέων με τον γιατρό κάνει την επίσκεψη άνετη για το παιδί και αποτελεσματική.

Μαθησιακές Δυσκολίες

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι μία δυσκολία που σχετίζεται με το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και αφορά στην δυσλειτουργία του εγκεφάλου στο να κωδικοποιήσει (εισαγάγει) ή να αποκωδικοποιήσει (αποδώσει) σωστά κάποιες πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον. Στην Σχολική απόδοση μεταφράζονται ως δυσκολίες του παιδιού να ακολουθήσει σε έναν ή περισσότερους τομείς μάθησης τον ρυθμό της Τάξης του κάτι που επηρεάζει σημαντικά την συμπεριφορά του και την αυτοπεποίθησή του.

-ΕΡΩΤΗΣΗ:«ΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Στο μεγαλύτερο ποσοστό τους ο ειδικός μπορεί να διαγνώσει τους επιβαρυντικούς παράγοντες που θα οδηγήσουν στις μαθησιακές δυσκολίες από την προσχολική ηλικία με την χρήση κατάλληλων τεστ σε τομείς κινητικού συντονισμού, προσανατολισμού, μνήμης, σειροθέτησης, αντίληψης, λεκτικής ολοκλήρωσης κλπ. Άρα λοιπόν οι δυσκολίες υπάρχουν πριν από την ένταξη στο Σχολείο. Με την έναρξη όμως του Σχολείου οι δυσκολίες εκδηλώνονται σε όλο το φάσμα τους.

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΓΙΑΤΙ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Οι λόγοι στηρίζονται σε τέσσερεις άξονες που μπορεί και να συνδυάζονται μεταξύ τους:

Α. Κληρονομικότητα

Β. Περιβαλλοντικοί παράγοντες (μη χορήγηση κατάλληλων αναπτυξιακών ερεθισμάτων από το περιβάλλον στις κατάλληλες ηλικίες),

Γ. Αναπτυξιολογικές δυσκολίες του παιδιού σε κάποιους τομείς (ψυχοκινητικό ιστορικό)

Δ. Συναισθηματικό προφίλ του παιδιού.

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΠΟΙΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Μ. Δ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι σε κάθε δέκα παιδιά το ένα αντιμετωπίζει κάποιου τύπου αμιγή μαθησιακή δυσκολία. Είναι εμφανές το πόσο μεγάλο είναι αυτό το ποσοστό, άρα το πόσο κοινό είναι αυτό το πρόβλημα στα Σχολεία αυτή την στιγμή.

ΕΡΩΤΗΣΗ:«ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕ Μ. Δ. ΝΟΗΤΙΚΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΟ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Οχι. Εάν το παιδί που εμφανίζει χαμηλή μαθησιακή επίδοση έχει και χαμηλή νοητική απόδοση, τότε δεν μιλάμε για μαθησιακές δυσκολίες, αλλά για δυσκολίες στην νοητική απόδοσης (χαμηλός ή οριακός Δείκτης Νοημοσύνης). Ένα παιδί με νοητική καθυστέρηση, εμφανίζει «συνοδές μαθησιακές δυσκολίες». Ένα παιδί όμως με «μαθησιακές δυσκολίες» έχει φυσιολογική (και σε πολλές περιπτώσεις υψηλή) νοημοσύνη.

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΦΤΑΙΜΕ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ;»

-ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι μαθησιακές δυσκολίες σχετίζονται με εγγενείς δυσκολίες του εγκεφάλου, άρα οι γονείς που φρόντισαν και φροντίζουν το παιδί τους να παίρνει τα κατάλληλα για την ηλικία του ερεθίσματα δεν ευθύνονται για την εμφάνισή τους. Τις περισσότερες όμως φορές, η μη αποδοχή του προβλήματος από το περιβάλλον και η χρήση λάθος χαρακτηρισμών για το παιδί («τεμπέλης», «χαζός», «αδιάφορος»κλπ) επιβαρύνουν σημαντικά τα συμπτώματα. Αντίστροφα, με την κατανόηση των δυσκολιών, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπισή τους.

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΦΤΑΙΕΙ Ο/Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ισχύει το αντίστοιχο με τους γονείς. Η άμεση διαπίστωση των προβλημάτων, η παραπομπή του παιδιού για αξιολόγηση από τον Ειδικό και η αποδοχή του προβλήματος από τον/την εκπ/τικό, η ανοχή του/της και η κατάλληλη συνεργασία με τους Ειδικούς μπορούν να βοηθήσουν αποφασιστικά την εξέλιξη της πορείας του παιδιού. Από την άλλη, η απόρριψη ή η αυστηρότητα θα μπλοκάρουν πολλές από τις λειτουργίες του και θα φέρουν αρνητικά αποτελέσματα.

-ΕΡΩΤΗΣΗ: «ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εάν υποπτευθείτε ότι το παιδί σας αντιμετωπίζει κάποια μαθησιακή δυσκολία, θα πρέπει να το συζητήσετε με τον/την εκπ/τικό του παιδιού σας. Εάν κριθεί από κοινού σκόπιμο, τότε το παιδί θα πρέπει να εξετασθεί από κάποιον Ειδικό. Οι ειδικότητες που μπορούν να αξιολογήσουν το παιδί είναι :

Ψυχολόγος,
Παιδοψυχίατρος,
Νευρολόγος,
Αναπτυξιολόγος,
Ειδ. Παιδαγωγός,
Λογοθεραπευτής,
Εργοθεραπευτής.

Με την χρήση εξειδικευμένων τεστ, θα φανούν οι πιθανές δυσκολίες του παιδιού και θα υποδειχτούν οι κατάλληλοι επιπρόσθετοι τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων τόσο στο Σχολείο όσο και στο σπίτι.

-ΕΡΩΤΗΣΗ:«ΠΟΙΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΟΥΝ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Ειδικότητες που μπορούν και πιθανώς θα πρέπει να βοηθήσουν το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες είναι ο Ειδικός Παιδαγωγός (Ειδικό Μαθησιακό πρόγραμμα), η Λογοθεραπεία και η Εργοθεραπεία. Μετά την προσεχτική αξιολόγηση του παιδιού και τον καταρτισμό του εξατομικευμένου θεραπευτικού προγράμματος, θα τεθούν οι στόχοι της κάθε μίας ειδικότητας και θα εξηγηθούν στην οικογένεια και στο Σχολείο.

-ΕΡΩΤΗΣΗ:«ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εδώ θα πρέπει να γίνει διαχωρισμός της λέξης θεραπεία από την λέξη αποκατάσταση. Σε όσο μικρότερη ηλικία ξεκινήσει η βοήθεια στο παιδί, τόσο μεγαλύτερα ποσοστά αποκατάστασης υπάρχουν. Το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει τις δυσκολίες του και να βρίσκει εξατομικευμένους εναλλακτικούς τρόπους για να τις αντιμετωπίζει και να τις προσπερνά και να προχωρά στην μαθησιακή διαδικασία. Έτσι λοιπόν, στις μαθησιακές δυσκολίες δεν μιλάμε για θεραπεία, αλλά για αποκατάστασή τους.

-ΕΡΩΤΗΣΗ:«ΤΑ ΚΕΔΔΥ ΜΑΣ ΕΙΠΑΝ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΑΛΛΑ «ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ». ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι. Όταν μιλάμε για «ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ» εννοούμε ότι κάποια άλλη διάγνωση του παιδιού επηρεάζει την επίδοσή του στην Τάξη. Ως τέτοιες ορίζονται το σύνδρομο ΔΕΠ-Υ, ο αυτισμός, αισθητηριακές δυσκολίες (τύφλωση, κώφωση κλπ) και κινητικές δυσκολίες

Πώς να μάθουμε το παιδί να μελετά μόνο του

Αντρέας Κανάρης, Εκπαιδευτικός

Ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς στο παιδί τους είναι η μόρφωσή του. Πέρα από το ρόλο που διαδραματίζει το σχολείο στον τομέα αυτό, οι γονείς, για να συμβάλουν στην όσο το δυνατό καλύτερη μόρφωσή του, εμπλέκονται ενεργά στη διδακτική διαδικασία μέσω της κατ΄ οίκον εργασίας, η οποία θεωρείται, υπό προϋποθέσεις, πολύ σημαντική. Η εμπλοκή τους αυτή, όμως, τους δημιουργεί πολλά ερωτήματα, όπως τα πιο κάτω και ζητούν απαντήσεις:

Γιατί είναι σημαντική η κατ΄ οίκον εργασία;

Είναι γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ οικογένειας και σχολείου:

• Δίνει την ευκαιρία στους γονείς και άλλους ενήλικες να γνωρίζουν τι μαθαίνει το παιδί τους στο σχολείο,
• Τους δίνει την ευκαιρία να μιλούν με το παιδί τους για το τι γίνεται στο σχολείο,
• Δίνει στους δασκάλους μια ευκαιρία να ακούσουν από τους γονείς για το μαθησιακό επίπεδο των παιδιών τους.

Ποιος είναι ο σκοπός της μελέτης στο σπίτι;

Βοηθά τα παιδιά :

• Να εδραιώσουν γνώσεις και δεξιότητες που έχουν ήδη κατακτήσει μέσα στην τάξη. Η εξάσκηση και η επανάληψη είναι απαραίτητες προκειμένου να υπάρξει μάθηση.
• Να μάθουν να χρησιμοποιούν πηγές (π.χ. εγκυκλοπαίδεια)
• Να αναπτύξουν εξατομικευμένες στρατηγικές μελέτης
• Να αναπτύξουν δεξιότητες αυτό-οργάνωσης και διαχείρισης του χρόνου.  Οι δεξιότητες αυτές δε χρησιμεύουν μόνο στο σχολείο, αλλά και σε όλες τις πλευρές της ζωής.
• Να ανακαλύψουν βαθύτερα τον εαυτό τους. Μαθαίνουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους, παλεύουν με τις δυσκολίες τους και αντλούν ικανοποίηση από τα επιτεύγματά τους.
• Με την αυτόνομη μελέτη τα παιδιά να αποκτήσουν ανεξαρτησία, αυτοπειθαρχία και αίσθημα ευθύνης.  Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο όφελος της μελέτης, ισάξιο των γνώσεων που αποκομίζει κανείς μέσα από αυτήν.
• Να δίνουν νόημα στον ελεύθερο χρόνο, αφιερώνοντάς στην ατομική μελέτη ή σε κάποιο χόμπι τους. Μία ζωή όλο παιχνίδι και διασκέδαση θα ήταν βαρετή!
• Να δημιουργούν γέφυρα ανάμεσα στο σχολείο και το σπίτι. Αποτελεί μία αφορμή για την καλλιέργεια δεσμών επικοινωνίας ανάμεσα στο γονέα και το δάσκαλο, που αποτελούν τους βασικούς υποστηρικτές του παιδιού στη μαθησιακή του πορεία.

Ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα οι ψηλές προσδοκίες των γονιών και των εκπαιδευτικών για τα θετικά αποτελέσματα της κατ΄ οίκον εργασίας;

Οι έρευνες δείχνουν ότι η επίδραση της κατ΄ οίκον εργασίας στην επίδοση του παιδιού στο Δημοτικό σχολείο είναι ελάχιστη, στο Γυμνάσιο έχει κάποια θετικά αποτελέσματα, ενώ φάνηκε ξεκάθαρα ότι στο Λύκειο έχει θετικά αποτελέσματα.

Άρα, όσον αφορά το Δημοτικό Σχολείο, και σε μεγάλο βαθμό το Γυμνάσιο, δεν τίθεται θέμα ακαδημαϊκής βελτίωσης του μαθητή, αφού η βελτίωσή του είναι αμελητέα.

Υπάρχουν όμως έρευνες που έχουν αποδείξει ότι το ενδιαφέρον των γονιών για τη σχολική εργασία έχει θετική σχέση με τη σχολική επίδοση και η κατ΄ οίκον εργασία μπορεί να καλλιεργήσει αυτό το ενδιαφέρον

Πρέπει λοιπόν να καταργηθεί η κατ΄ οίκον εργασία;

Όχι, δεν πρέπει να καταργηθεί η κατ΄ οίκον εργασία, αφού μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση άλλων δεξιοτήτων του μαθητή, που μπορεί να είναι χρήσιμες καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του, όπως είναι:

• η ανάληψη ευθυνών από το ίδιο το παιδί,
• η σταδιακή ανεξαρτητοποίησή του,
• η ανάπτυξη δεξιοτήτων μελέτης, σχεδιασμού και οργάνωσης της διαδικασίας μελέτης, και
• η σωστή διαχείριση του χρόνου του.

Γιατί αποφασίζουν οι γονείς να εμπλέκονται στην κατ΄ οίκον εργασία του παιδιού τους;

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι γονείς διαλέγουν να εμπλέκονται στην κατ΄ οίκον εργασία του παιδιού τους για πολλούς λόγους:

• Γιατί πιστεύουν ότι πρέπει να εμπλέκονται,
• Πιστεύουν ότι η εμπλοκή τους αυτή θα έχει θετικό αποτέλεσμα στη μάθηση του παιδιού τους.
• Αντιλαμβάνονται ότι η εμπλοκή τους ζητείται, αναμένεται και εκτιμάται θετικά από τους δασκάλους.

Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν από την ανάμιξη των γονιών στη μελέτη του παιδιού τους;

• Σύγχυση του παιδιού αν οι διδακτικές τεχνικές που ακολουθούν διαφέρουν από εκείνες που ακολουθούνται στην τάξη.
• Ο γονιός αναμιγνύεται υπερβολικά στη μελέτη του παιδιού του με αποτέλεσμα να φτάνει στο σημείο να ολοκληρώνει εκείνος εργασίες που το παιδί θα ήταν ικανό να ολοκληρώσει μόνο του.
• Το παιδί αναπτύσσει εξάρτηση και χάνει το αίσθημα αυτεπάρκειας και πρωτοβουλίας.
• Πολλές φορές ο γονιός δεν έχει τις παιδαγωγικές γνώσεις, τη ψυχραιμία και την υπομονή που διαθέτει ένας δάσκαλος. Έτσι το διάβασμα μετατρέπεται σε πεδίο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων με αποτέλεσμα η κατ΄ οίκον εργασία να διαταράσσει σε μεγάλο βαθμό τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, δημιουργώντας εντάσεις και αρνητικές στάσεις απέναντι στο διάβασμα και το σχολείο.
• Η παραμονή του γονιού στο πλάι του παιδιού καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης απαλλάσσει το παιδί από την ευθύνη της δουλειάς του.
• Καθυστερεί την ωρίμανσή του, απειλεί την αυτοπεποίθηση,  την αυτοεκτίμηση.
• Καθυστερεί την επίδοσή του στη σχολική τάξη (αφού το παιδί που μελετά μόνο με την υποστήριξη του γονέα, δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει και να ολοκληρώσει μόνο του τις σχολικές εργασίες).
• Αυξάνει συχνά το χρόνο διαβάσματος (καθώς μεσολαβούν συζητήσεις, «διαπραγματεύσεις»,τουαλέτες, φαγητό και άλλες  χρονοβόρες διαδικασίες που επινοούν συνήθως τα παιδιά για να αποφύγουν ακόμη λίγο το διάβασμα).

Πόσο χρόνο πρέπει να διαρκεί η μελέτη στο σπίτι;

• Ο χρόνος της κατ΄ οίκον εργασίας εξαρτάται από την  τάξη που φοιτά ο μαθητής και από το μαθησιακό του επίπεδο.
• Ανάλογα με την τάξη του παιδιού (από 15-20 λεπτά στη Β’ τάξη, σε 60-120 λεπτά στη Στ’ τάξη). Να έχετε κατά νουν ότι τόσος είναι και ο χρόνος που μπορούν να μείνουν συγκεντρωμένα στην εργασία τους τα παιδιά.
• Εάν αφιερώνει το παιδί περισσότερο χρόνο ή λιγότερο, το συζητούμε με τον εκπαιδευτικό της τάξης.

Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να διαβάζει μόνο του;

• Το παιδί μπορεί να διαβάζει μόνο του από την Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου. Είναι αυτονόητο ότι χρειάζεται την πλήρη στήριξη των γονιών του στα πρώτα στάδια της ένταξής του στη σχολική ζωή, οι οποίοι θα το υποστηρίξουν και θα το καθοδηγήσουν.
• Η υποστήριξη αυτή όμως πρέπει να είναι προσανατολισμένη στη σταδιακή αυτονόμηση της μελέτης. Το παιδί πρέπει να μάθει να οργανώνει το χρόνο του και να ολοκληρώνει τις εργασίες που μπορεί να καταφέρει χωρίς βοήθεια. Ο γονιός οφείλει να είναι κοντά, προκειμένου να ελέγξει  το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειας, να  βοηθήσει στη διόρθωση των λαθών και να   το καθοδηγήσει για την αποφυγή τους στο μέλλον.
• Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν να ολοκληρώνουν μόνα τους, αν όχι όλες, κάποιες από τις εργασίες τους. Ευνόητο είναι ότι τα παιδιά με δυσκολίες στο λόγο και τη μάθηση χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη. Σε ένα πρώτο επίπεδο, την υποστήριξη αυτή μπορεί να την προσφέρει ο γονιός, με την καθοδήγηση του δασκάλου της σχολικής τάξης.

Σε ποιο χώρο πρέπει να μελετά το παιδί;

• Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει ένα άνετο, ήσυχο, καλά φωτισμένο μέρος για να κάνει την κατ΄ οίκον εργασία του, ελεύθερο από διασπαστικά στοιχεία (τηλεόραση αναμμένη ή τόπους με άλλα ερεθίσματα που του αποσπούν την προσοχή, όπως κόσμο που μπαινοβγαίνει). Ο χώρος αυτός μπορεί να είναι το δικό του δωμάτιο, ή αν αυτό δεν είναι εφικτό, να υπάρχει δικό του γραφείο σε άλλο μέρος του σπιτιού. Δηλαδή, ένα σταθερό σημείο που δε θα αλλάζει κάθε μέρα. Ακόμη και το τραπέζι της κουζίνας μπορεί να χρησιμοποιείται.
• Βεβαιωθείτε ότι ο χώρος αυτός είναι εφοδιασμένος με τα κατάλληλα εργαλεία μελέτης (λεξικό, μολύβια, ρήγα, σβηστήρι).

Πότε να ξεκινά διάβασμα το παιδί;

Το παιδί σας πρέπει να αποκτήσει τη συνήθεια να κάνει την κατ΄ οίκον εργασία την ίδια περίπου ώρα κάθε μέρα.

• Η ώρα έναρξης του διαβάσματος μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το κάθε παιδί.
• Μερικά παιδιά χρειάζονται ένα διάλειμμα μετά το μεσημεριανό φαγητό.
• Άλλα ζητούν να ξεκινούν αμέσως μετά το φαγητό, αφού ακόμη έχουν νωπή στο μυαλό τους την εργασία του σχολείου.
• Γενικά, όσο νωρίτερα ξεκινά η κατ΄ οίκον εργασία, τόσο το καλύτερο, γιατί όσο πιο κουρασμένο είναι το παιδί, τόσο πιο αναποτελεσματικό γίνεται την ώρα της κατ΄ οίκον εργασίας.

Και αν δεν έχουν κατ΄ οίκον εργασία;

• Κατ΄ οίκον εργασία δεν είναι μόνο η γραπτή εργασία, αλλά είναι και η ανάγνωση, η επανάληψη, η ενασχόληση με κάποιο χόμπι όπως είναι η ζωγραφική, η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος, κλπ.
• Ο γονιός ανοίγει τη βαλίτσα του παιδιού του, βλέπει τα τετράδιά του, μιλά μαζί του για το πώς ήταν η μέρα του, για ποια πράγματα μίλησαν στην τάξη, το βάζει να του διαβάσει κάτι από αυτά που έκαμε.

Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί να διαχειρίζεται σωστά το χρόνο του;

Είναι πολύ σημαντικό να μάθουν τα παιδιά από μικρή ηλικία να διαχειρίζονται το χρόνο τους σωστά και να εκτελούν τις υποχρεώσεις τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί αν βοηθήσουμε το παιδί:

• Να ξεκινά νωρίς την εργασία του και να μην την αφήνει για λίγο πριν το κρεβάτι.
• Να αναπτύξει ένα καθημερινό πρόγραμμα κατ’ οίκον εργασίας, όπως και άλλων δραστηριοτήτων.
• Να υπολογίζει πόση ώρα θα χρειαστεί για να ολοκληρώσει το κάθε μάθημα και να προγραμματίζει αναλόγως. Έτσι θα βοηθηθεί στο να μάθει να κατανέμει σωστά το χρόνο που έχει στη διάθεσή του.
• Να καταρτίζει το ημερήσιο πρόγραμμά του (φαγητό, ξεκούραση, μελέτη, παιχνίδι, βόλτα, κλπ).
• Να καταρτίζει ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα δραστηριοτήτων (χορός, πιάνο, ζωγραφική , κολύμπι, κλπ)
• Αν συμπεριλάβει στο πρόγραμμα ευχάριστες δραστηριότητες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιβράβευση.

Ποιες δεξιότητες μελέτης μπορούν ο γονείς να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους;

• Δώστε έμφαση στην οργάνωση και βοηθήστε το παιδί στον τομέα αυτό, ειδικά στις πρώτες τάξεις.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να καθορίσει μία σταθερή ρουτίνα, χρόνο και τόπο μελέτης, τον οποίο θα τηρεί. Όταν υπάρχει ένα σαφές και σταθερό πρόγραμμα, η αναβλητικότητα μειώνεται.
• Μείνετε δίπλα στο παιδί στην αρχή της μελέτης του και καταστρώστε μαζί ένα πρόγραμμα εργασίας.
• Φτιάξτε μαζί μία λίστα με τα μαθήματα. Καθοδηγήστε το παιδί να ξεκινά από τα πιο απαιτητικά, ενόσω έχει ξεκούραστο μυαλό.
• Καθοδηγείστε το παιδί να εντοπίζει το σημαντικό από κάθε παράγραφο που διαβάζει και να κρατά σημειώσεις.
• Βοηθήστε το παιδί να φτιάχνει οπτικά βοηθήματα (σχεδιαγράμματα ή χάρτες) του υλικού που έχει να μελετήσει, να υπογραμμίζει ή να σημειώνει στο περιθώριο, για καλύτερη κατανόηση.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να οργανώνει τη σκέψη του πριν γράψει μία έκθεση ή εργασία, και να φτιάχνει πάντα ένα πρόχειρο.
• Μάθετε το παιδί να ελέγχει πάντα αυτό που γράφει αφού το ολοκληρώσει, με κριτήριο την επιτυχία ή αποτυχία στο στόχο της εργασίας, το βαθμό αναγνωσιμότητάς της (γραφικός χαρακτήρας, τάξη), τα ορθογραφικά λάθη, τον τονισμό, τα σημεία στίξης, τη σύνταξη.
• Προσπαθήστε να συσχετίζετε τη μελέτη με την καθημερινή ζωή και τα βιώματα του παιδιού σας. Η μάθηση που συνδέεται με όσα μας αφορούν και περνά μέσα από το βίωμα είναι η πιο ισχυρή. Για παράδειγμα, έννοιες που αφορούν τα κλάσματα ή τις μονάδες μέτρησης μπορούν να διδαχθούν στην πράξη κατά την προετοιμασία ενός φαγητού στην κουζίνα.

Γενικά, τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς σχετικά με την κατ΄ οίκον εργασία;

• Εξηγήστε στα παιδιά πως η καθημερινή μελέτη είναι μια από τις υποχρεώσεις της ηλικίας τους, αλλά υποσχεθείτε τους ότι θα είστε δίπλα τους εφόσον σας χρειαστούν.
• Δεν κάνετε εσείς τις εργασίες για το παιδί σας.
• Αποφεύγετε τις υπερβολικές διορθώσεις γιατί μειώνουν τα κίνητρα και την αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, ο δάσκαλος πρέπει να έχει μια ρεαλιστική εικόνα των ικανοτήτων του.
• Αποφεύγετε τα αντιπαραγωγικά σχόλια και την απαξίωση του παιδιού με προσβλητικές εκφράσεις.
• Οποιοδήποτε πρόβλημα και εάν συναντά το παιδί στην τάξη του, οι γονείς δεν είναι ορθό να προβαίνουν σε αρνητικά σχόλια ενώπιόν του για τον/την δάσκαλο/λα του. Αυτό δεν είναι εποικοδομητικό, γκρεμίζει την εμπιστοσύνη που έχει το παιδί για τον/την δάσκαλο/λα με αρνητικές συνέπειες στην πρόοδό του. Είναι πιο σοφό να επισκεφτεί ο γονιός τον εκπαιδευτικό και να διευκρινίσουν την κατάσταση.
• Να έχετε θετική στάση για την κατ΄ οίκον εργασία. Αν η στάση που τηρείτε είναι θετική, αυτή θα είναι και η στάση που θα αποκτήσει το παιδί σας.
• Όταν το παιδί σας ζητά βοήθεια, προσφέρετε του καθοδήγηση, όχι απαντήσεις. Δίνοντας εσείς τις απαντήσεις δε σημαίνει ότι το παιδί σας αποκτά αυτές τις γνώσεις. Υπερβολική βοήθεια διδάσκει το παιδί πως όταν θα τα βρει σκούρα, κάποιος άλλος θα κάνει τη δουλεία γι΄ αυτό.
• Όταν σας ζητά ο δάσκαλος να έχετε ρόλο στην κατ΄ οίκον εργασία, κάντε το. Συνεργαστείτε με το δάσκαλο. Δείχνει ότι το σπίτι και το σχολείο είναι μια «ομάδα».
• Να μιλάτε με το δάσκαλο του παιδιού σας. Εκμεταλλευτείτε την ώρα του ωρολογίου προγράμματος για να επισκέπτεστε το δάσκαλο και να είστε ενήμεροι για την πρόοδό του, την παρουσία του στην τάξη και το επίπεδο των εργασιών του.
• Μάθετε το παιδί σας να ξεχωρίζει τι είναι δύσκολη κατ΄ οίκον εργασία και τι εύκολη. Καθοδηγείστε το να κάνει πρώτα τη δύσκολη εργασία, ενόσω έχει ξεκούραστο μυαλό. Η εύκολη εργασία φαίνεται να προχωρά πιο γρήγορα όταν ξεκινά η κούραση.
• Παρακολουθείτε το παιδί σας για σημάδια αποτυχίας ή ματαίωσης. Αφήστε το παιδί να κάμει ένα διάλειμμα αν δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένο στην εργασία του.
• Επιβραβεύετε την πρόοδο στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, την έγκαιρη συμπλήρωση της εργασίας και τη σκληρή δουλειά, για να ενισχύετε και να εμπεδώνετε τη σωστή στάση ζωής. Πρέπει να δείχνετε στα παιδιά σας πόσο πολύ εκτιμάτε την προσπάθεια που κάνουν και να παρέχετε θετικά μηνύματα όταν τελειώνουν την εργασία τους.

Απασχόληση των παιδιών στις διακοπές

Δώρα Παπαγεωργίου, Κλινική Ψυχολόγος

     

Τα σχολεία κλείνουν και τα παιδιά μένουν στο σπίτι. Πολύς χρόνος ελεύθερος. Αρκετοί γονείς βρίσκονται μπροστά σε δίλημμα «τι να κάνουν τώρα με τα παιδιά τους;». Κάποιοι καταφεύγουν στα καλοκαιρινά σχολεία, είτε σαν λύση ανάγκης όταν αυτοί εργάζονται, είτε γιατί πιστεύουν ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά τους να έχουν μια απασχόληση, ένα πρόγραμμα, παρά να είναι στο σπίτι και να μην ξέρουν τι να κάνουν.
Σίγουρα τα καλοκαιρινά σχολεία μπορούν να είναι μια επιλογή για την καλοκαιρινή απασχόληση των παιδιών μας. Εάν ναι, τότε ας αποταθούμε σε σχολεία που να είναι ποιοτικά και να παρέχουν:
• Ασφάλεια
• Φροντίδα
• Καθαριότητα
• Πρόγραμμα ποικίλο και προσαρμοσμένο στις ηλικίες και ανάγκες των παιδιών
• Δυνατότητες ανάπτυξης δεξιοτήτων και καλλιέργειας συμπεριφορών και στάσεων που να βοηθούν στην ενδυνάμωση του παιδιού ως μια προσωπικότητα και ευκαιρίες κοινωνικοποίησης
• Ανάπτυξη της δημιουργικότητας
• Χαλάρωση και διασκέδαση
Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες έχουν ανάγκη από χαλάρωση και διασκέδαση. Εάν τα παιδιά μένουν στο σπίτι ή στους παππούδες ας προσέξουμε να μην περνούν όλο το χρόνο τους μπροστά στη τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ή τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Μπορούμε να φροντίσουμε να εμπλουτίσουμε το καθημερινό τους πρόγραμμα με διαφορετικές και ποικίλες δραστηριότητες που θα τα απασχολήσουν δημιουργικά και θα αποφύγουμε το γνωστό φαινόμενο «της βαρεμάρας και της ιδιοτροπίας».

Εισηγήσεις για δραστηριότητες 
Κάποιες εισηγήσεις για δραστηριότητες τις οποίες μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και μπορούν να βοηθήσουν είναι:
• Να φτιάξουμε μια καλοκαιρινή γωνιά σε ένα κοινόχρηστο δωμάτιο, τοποθετώντας ένα μικρό αντίσκηνο, ένα μικρό πλαστικό τραπέζι και καρέκλες.
• Να τους αγοράσουμε καινούργια χρώματα, νερομπογιές, μεγάλα χρωματιστά χαρτόνια. Να αγοράσουμε μια ποδιά του ζωγράφου.
• Να τους δώσουμε παιχνίδια που καλλιεργούν την δημιουργικότητα και απαιτούν τη χρήση της φαντασίας.
• Να τους δώσουμε κούκλες, αυτοκινητάκια
• Να τους αγοράσουμε καινούργια παραμύθια ή βιβλία
• Να προσκαλέσουμε κάποιο φίλο ή φίλη
• Να τους αναθέσουμε κάποιες ευθύνες σχετικά με τις δουλειές του σπιτιού, ανάλογα με την ηλικία.
• Να τους δώσουμε την ευκαιρία να παίξουν με το νερό, την άμμο ή το χώμα εάν έχουμε αυλή.
Τώρα που τα παιδιά μας δεν έχουν μαθήματα και είμαστε όλοι πιο χαλαροί, είναι ευκαιρία να κάνουμε πράγματα μαζί. Να περπατήσουμε, να κάνουμε ποδήλατο, να κολυμπήσουμε, να πάμε σινεμά, να φτιάξουμε ένα φαγητό ή γλυκό, να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να ακούσουμε μουσική.
Κάποιοι γονείς πιστεύουν ότι το καλοκαίρι είναι ευκαιρία και για λίγο διάβασμα, ιδιαίτερα εάν το παιδί έχει κάποιες δυσκολίες. Το καλοκαίρι είναι ευκαιρία για χαλάρωση και για να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα. Είναι ευκαιρία για να ακούσουμε τα παιδιά μας και να τους μιλήσουμε για να μπορέσουν και αυτά να μας ακούσουν και να μας μιλήσουν. Είναι ευκαιρία να κάνουμε τα παιδιά μας να νιώσουν καλά μαζί μας και να θέλουν να προσπαθήσουν.
Τότε μπορούμε να τα βοηθήσουμε να δυναμώσουν και μαθησιακά μέσα από τρόπους διασκεδαστικούς και δημιουργικούς, που δεν θα τους θυμίζουν σχολικό πρόγραμμα.

Ξεδιπλώνοντας τις δυνατότητες του παιδιού μου

Αμάντα Μαλούχου, Σύμβουλος Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας

 

Η ανακάλυψη, η ανάπτυξη και η εξέλιξη των δυνατοτήτων κάθε παιδιού αποτελούν πολύτιμη κληρονομία για την πορεία του ως ενήλικα.

Η συμβολή των γονιών σε αυτή την προσπάθεια είναι καθοριστικής σημασίας και υλοποιείται με πολλές και διαφορετικές ενέργειες.

Στόχος του άρθρου είναι να παρουσιάσει σημαντικά στάδια της διαδικασίας αυτής ξεκινώντας από την ανακάλυψη των ταλέντων και καταλήγοντας στην δημιουργία δεξιοτήτων απαραιτήτων για την ενήλικη ζωή.

Πώς μπορώ να ανακαλύψω τα ταλέντα του παιδιού μου

Κάθε άνθρωπος γεννιέται με μια σειρά από ταλέντα, κάποια από τα οποία μπορεί να μην ανακαλύψει ποτέ εξαιτίας της έλλειψης των κατάλληλων ευκαιριών ανάδειξης τους.

Με τον όρο ταλέντο αναφέρομαι στον φυσικό τρόπο με τον όποιο κάποιος  αισθάνεται, σκέπτεται η φέρεται.

Όταν ένα παιδί κάνει κάτι πολύ καλά (πχ παίζει πιάνο ή σχεδιάζει τοπία) με ιδιαίτερη ευκολία, ενώ για άλλα παιδιά το ίδιο πράγμα απαιτεί προσπάθεια, κούραση και αντιμετωπίζεται ως κάτι δύσκολο, τότε μπορούμε να πούμε ότι το παιδί έχει ταλέντο σε αυτό το «κάτι». Υπάρχουν πολλές μορφές ταλέντου, όπως το ταλέντο στη μαθηματική σκέψη, στην αφήγηση, στα αθλήματα, στην κατανόηση ανθρώπινων συναισθημάτων, στην παροχή βοήθειας σε τρίτους, στην πώληση, στην δημιουργία  αντικειμένων με τα χέρια κλπ.

Η προσεκτική παρατήρηση του παιδιού, αποτελεί εξαιρετικό σύμμαχο στην προσπάθεια ανακάλυψης των ταλέντων του. Συμφώνα με έρευνα που έλαβε χώρα στη Νέα Ζηλανδία και παρακολούθησε 1.000 παιδία στην εξέλιξη τους από την ηλικία των 3 έως και την ηλικία των 26 ετών, οι ρίζες της προσωπικότητας είναι ορατές σε πολύ νεαρή ηλικία. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκαν αξιοσημείωτες ομοιότητες της προσωπικότητας στην ηλικία των 3 με αυτή της ηλικίας των 26 ετών. Στην ίδια έρευνα επισημαίνεται ότι αυτό που είναι πιθανό να αλλάξει λιγότερο στη διάρκεια του χρόνου είναι τα ταλέντα!

Ξεκινώντας λοιπόν από πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού, οι γονείς μπορούν να αναλάβουν τον ρόλο του «κυνηγού ταλέντου» παρατηρώντας προσεκτικά τα εξής :

• Ασχολίες και παιχνίδια τα οποία προτιμά και επαναλαμβάνει
• Δεξιότητες που αναπτύσσει πολύ γρήγορα
• Είδη γνώσεων που το ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, που αντιλαμβάνεται γρήγορα, που μαθαίνει εύκολα
• Ενασχόληση που του δίνει  χαρά
• Τι του αρέσει να διαβάζει σε οποιαδήποτε μορφή (περιοδικά, βιβλία, διαδίκτυο)
• Τι του αρέσει να συζητά, τι είναι σημαντικό για αυτό στον κόσμο
• Πως συναναστρέφεται
• Τι είναι αυτό με το οποίο όταν καταπιάνεται χάνει την αίσθηση του χρόνου, δεν κουράζεται, δεν πεινά..

Σε πολλές περιπτώσεις τα ταλέντα δεν είναι εύκολα ορατά ή επειδή δεν έχουν υπάρξει οι κατάλληλες συνθήκες, δεν έχουν εμφανιστεί. Η έκθεση του παιδιού σε νέες εμπειρίες, οι καινούργιες  προσλαμβάνουσες και οι ευκαιρίες για πειραματισμό, μπορούν να αποτελέσουν ένα εξαιρετικό πλαίσιο για την ανακάλυψη νέων ενδιαφερόντων καί ταλέντων.

Ενδεικτικά ευκαιρίες για ανάδειξη ταλέντων μπορούμε να δημιουργήσουμε για τα παιδιά μέσα από :

• Μη οργανωμένο και μη δομημένο παιχνίδι
• Επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις, βιβλιοθήκες
• Συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες
• Κατασκηνωτικές εμπειρίες που εστιάζουν στον πειραματισμό, στην έρευνα, στον αθλητισμό και σε οποιεσδήποτε γνωστικό αντικείμενο μπορεί να ενδιαφέρει το παιδί
• Ταξίδια
• Συζητήσεις γύρω από το οικογενειακό τραπέζι για σημαντικές προσωπικότητες, η για θέματα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος

Οι παραπάνω δραστηριότητες  μπορούν να προσφέρουν παράλληλα στα παιδιά νέες γνώσεις και δεξιότητες, ευκαιρίες για επίτευξη και ενίσχυση της αυτοαντίληψης και της αυτοπεποίθησης τους.

Πώς μετατρέπεται το ταλέντο σε δυνατότητα/ισχυρό χαρακτηριστικό;

Με τον όρο δυνατότητες αναφέρομαι στα ισχυρά χαρακτηριστικά ενός ατόμου που επηρεάζουν θετικά την αποτελεσματικότητα, την απόδοση και την επιτυχία του. Η μετάλλαξη του ταλέντου σε δυνατότητα  πραγματοποιείται μέσα από την επένδυση χρόνου, προσπάθειας και εξάσκησης, καθώς επίσης μέσα από την ανάπτυξη γνώσης και δεξιοτήτων με επίκεντρο το ταλέντο. Η επένδυση αυτή λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής του ταλέντου, είναι σαν τον αέρα που μετατρέπει την σπίθα σε φωτιά. Είτε το ταλέντο βρίσκεται στις ξένες γλώσσες είτε στη ρήψη σφαίρας είτε στη συγγραφή ιστοριών, απαιτείται πολλή και σοβαρή δουλειά, για να εξελιχτεί σε ισχυρό χαρακτηριστικό για το παιδί.

Ο ρόλος των γονιών στο στάδιο αυτό είναι σημαντικός, καθώς καλούνται να στηρίξουν το παιδί προσφέροντας τον προσωπικό τους χρόνο, την ενθάρρυνση και την αναγνώριση που χρειάζεται, το ενδιαφέρον και την οικονομική κάλυψη εξόδων.

Εμπόδιο σε αυτή τη διαδικασία κάποιες φορές αποτελεί η δυσκολία των γονιών να αποδεχτούν ότι τα παιδιά τους δεν έχουν τα ίδια ταλέντα με εκείνους η απλά δεν έχουν τα ταλέντα που οι ίδιοι θεωρούν σημαντικά.

Επενδύοντας στα ταλέντα των παιδιών εκφράζουμε την αγάπη και την αποδοχή μας για αυτά και τα βοηθάμε να ανοίξουν τον δρόμο τους προς την επίτευξη, την ισορροπία και τη χαρά.

Τι άλλο μπορώ να κάνω, για να ενισχύσω τις δυνατότητες του παιδιού μου;

Όσο ευλογημένο και αν είναι ένα παιδί από άποψη ταλέντων και δυνατοτήτων, η πορεία του προς την ενηλικίωση προϋποθέτει την ενδυνάμωση του με βασικές δεξιότητες ζωής. Με τον όρο δεξιότητες ζωής αναφέρομαι παραδείγματος χάριν στη διαχείριση της αποτυχίας, τη λήψη αποφάσεων, τη λύση προβλημάτων, την αποτελεσματική επικοινωνία, το σθένος, τη συνεργασία.

Η απουσία αυτών των δεξιοτήτων λειτουργεί περιοριστικά στην ανάπτυξη και εξέλιξη του ατόμου και εμποδίζει τη μεγίστη έκφραση των δυνατοτήτων του.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται διεθνώς ιδιαίτερη αναφορά από ψυχολόγους και παιδαγωγούς στο κόστος της υπερπροστατευτικής ανατροφής. Συγκεκριμένα, αναφέρονται στη συχνή ανάληψη κάθε δυνατής πρωτοβουλίας από την πλευρά των γονιών, ώστε τα παιδιά να μην εκτίθενται σε λάθη και αποτυχίες, να μη βιώνουν τις συνέπειες της αμέλειας τους και να βρίσκουν «τα πάντα έτοιμα», για να εστιάζουν αναπόσπαστα στη σχολική επίτευξη. Ο ρόλος του γονιού ως «προσωπικού γραμματέα» των παιδιών εμπεριέχει συνεχείς  μεταφορές ακόμα και για πολύ μικρές αποστάσεις, συνεχείς υπενθυμίσεις, πρόληψη λαθών, συνεχή και υπερβολικό έπαινο, διαχείριση  προπονητών και δασκάλων σε περιπτώσεις διενέξεις τους με το παιδί κ.τ.λ.

Κατά τους ειδικούς η προσέγγιση αυτή από τους γονείς , περιορίζει την ανάπτυξη του δυναμικού των παιδιών. Συγκεκριμένα, η προσέγγιση αυτή στερεί τα παιδιά από το να κατακτήσουν στη σωστή ηλικία δεξιότητες απαραίτητες για την επιτυχή διαχείριση της ζωής και της σταδιοδρομίας τους στο μέλλον. Για παράδειγμα:

– Αν δε δοκιμάσουν και δεν αποτύχουν ξανά και ξανά μέχρι να τα καταφέρουν, πώς θα αναπτύξουν αντοχή στα δύσκολα και ρεαλιστική εικόνα της προσπάθειας που απαιτείται για την επιτυχία;

– Αν δε διαχειριστούν δύσκολες ανθρώπινες επαφές και δεν εκτεθούν στη διαπραγμάτευση, πώς θα αναπτύξουν τις διαπροσωπικές τους δεξιότητες;

– Αν δεν εκτεθούν στο να κάνουν λάθη, δεν πειραματιστούν, δεν αποτύχουν, πώς θα αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους, την πρωτοτυπία τους και πώς θα μάθουν αντιμετωπίζουν την αποτυχία;

– Αν τα υπερεπαινούμε, δίνοντας εύκολα τα μπράβο μας, πώς θα αποκτήσουν ρεαλιστική άποψη για το πόσο αγώνα και σκληρή δουλειά  απαιτεί η επίτευξη των στόχων;

Στην κατάκτηση των δεξιοτήτων ζωής μπορούν να συμβάλουν οι παρακάτω ενέργειες:

• Δίνουμε ελευθερία δράσης μέσα σε  συγκεκριμένα όρια.

• Αποφεύγουμε να κάνουμε για το παιδί αυτά που μπορεί να κάνει μόνο του.
•  Ζητάμε από το παιδί να συμμετέχει στις καθημερινές ευθύνες του σπιτιού.
•  Αξιοποιούμε ευκαιρίες εθελοντισμού.
• Προτρέπουμε το παιδί να αποκτήσει εμπειρίες μέσα από περιορισμένη καλοκαιρινή εργασία (για τα μεγαλύτερα παιδιά).

Ποιος μπορεί να με στηρίξει σε αυτή τη σημαντική προσπάθεια;

Στην προσπάθεια ανάπτυξης των δυνατοτήτων του παιδιού οι γονείς δεν είναι μόνοι τους. Με την κατάλληλη ενημέρωση, συνεργασία και τον απαραίτητο συντονισμό στο έργο αυτό μπορούν να συμβάλουν  ουσιαστικά οι νηπιαγωγοί, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι προπονητές, οι φροντιστές και βεβαίως το ίδιο το σχολείο.

Σημαντική μπορεί επίσης να είναι η συμβολή της ευρύτερης οικογενείας, καθώς συχνά το παιδί  έχει ιδιαίτερη σχέση ή τρέφει ιδιαίτερο σεβασμό για κάποια από τα μέλη της. Τέλος, η επιλογή ενός μέντορα μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των ταλέντων, στην παρότρυνση για συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες και στην κατάκτηση σημαντικών δεξιοτήτων.

Συνοψίζοντας

Κάθε παιδί είναι προικισμένο με ταλέντα. Από μικρή ηλικία, μέσω της έκθεσης του παιδιού σε αναπτυξιακές εμπειρίες και της προσεκτικής παρατήρησής του, οι γονείς μπορούν να ανακαλύψουν τα ταλέντα του. Για να εξελιχτούν τα ταλέντα σε δυνατότητες απαιτείται σοβαρή προσπάθεια και ενασχόληση. Η απόκτηση δεξιοτήτων ζωής ενισχύει την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού και απελευθερώνει το δυναμικό του.